علل موفّقیّت قالب مثنوی در ادبیّات فارسی و ناکامی آن در ادبیّات عربی

قالب مثنوی به همان میزان که قالبی موفّق و ارجمند در ادب فارسی است، قالبی شکست خورده و کم ارزش در ادب عربی به شمار می رود. دلیل یا دلایل این امر را در چه عاملی باید جستجو کرد؟ از آنجا که این نوشته بیشتر بر بررسی امور صوری قالب مثنوی تکیه دارد، ما دلایل توفیق مثنوی فارسی و اسباب شکست مثنوی عربی را در تفاوت ویژگی های دو عنصر اساسیِ وزن و قافیه در شعر فارسی و عربی ریشه یابی کرده ایم؛ البتّه ویژگی عناصر فرعی دیگری چون ردیف نیز در این امر بی تأثیر نبوده است. چنان که روشن است این مقاله در حوزۀ ادبیّات تطبیقی می گنجد، از این رو ما از «روش تطبیقی» بهره برده ایم.